Rok 1974. Oddanie bryły (Zamku Królewskiego) w stanie surowym. Montaż zegara
– film z Zamku Królewskiego
W zakresie działalności cechowego Zespołu Jubileuszowego chcemy wskazać niezwykłe nagranie – film istniejący w sieci udostępniony przez Zamek Królewskie w Warszawie.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-000-1024x576.jpg)
Jedna z osób zaangażowanych w przygotowanie obchodów jubileuszu znalazła opublikowane na kanale YouTube nagranie dotyczące odbudowy Zamku Królewskiego i jego zegara. Niby to proste, ale nie mieliśmy przekazu, że taki film się pojawił. Nosi ono tytuł:
„ROK 1974 ODDANIE BRYŁY W STANIE SUROWYM, MONTAŻ ZEGARA I HEŁMU NA WIEŻY ZEGAROWEJ”
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-001-1024x576.jpg)
To bardzo ciekawe, trwające 4 minuty i 38 sekund nagranie opublikowane przez Zamek Królewski w Warszawie.
Dla lepszego wyjaśnienia pokazywanych szczegółów związanych z budową zegara, pozwalamy sobie dla wybranych kadrów związanych z odbudową zegara przedstawić kilka dodatkowych informacji.
Pokazywany na ekranie film nie wypełnia go w całości. Kadr filmu ma kształt odciętej elipsy. Dlaczego? To pytanie do fachowców od kinematografii.
My zajmujemy się przekazem merytorycznym.
Do klatki oznaczonej na osi czasu 1:43 pokazywane są obrazy dotyczące odbudowy bryły Zamku, a przez kolejnych kilkanaście sekund odlewanie któregoś z metalowych elementów ozdobnych z motywami liści.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-002-dzwon-1024x576.jpg)
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-003-kruszewski-antoni-1024x576.jpg)
Od klatki oznaczonej na osi czasu 2:07 „na scenie” pojawia się dzwon zegarowy. Widać wypalaną nad ogniem glinianą formę zegarowego dzwonu, a po chwili w kadrze pojawia się Antoni Kruszewski – szef firmy ludwisarskiej z Węgrowa. To on odpowiada za wykonanie dzwonów i dogląda wszystkich prac z tym związanych. Wspierają go synowie.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-004-kruszewski-syn-01-1024x576.jpg)
Skorupa do odlewanego dzwonu wprowadzana jest do dołu odlewniczego w którym znalazła się już wewnętrzna część formy do odlania dzwonu. Wszystkie te czynności wykonują synowie i następcy Antoniego – Adam i Andrzej.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-005-kruszewski-syn-02-1024x576.jpg)
Od klatki oznaczonej na osi czasu 2:28 na ekranie pojawia się cyzeler – to mistrz Wacław Makowski. To właśnie on odpowiada za to, by słoneczka tarczy miały odpowiednie miny. Smutek, Obojętność, Uśmiech i Wesołość.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-006-makowski-waclaw-1024x576.jpg)
Od klatki oznaczonej na osi czasu 2:31 na ekranie pojawia się mgr inż. Sławomir Safarzyński. Biały kitel znamionuje prowadzenie odpowiedzialnych prac, których technologia wymaga zachowania reżimu czystości.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-007-szafarzynski-01-1024x576.jpg)
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-008-szafarzynski-02-1024x576.jpg)
Tak. Przy złoceniu, które zostało wykonane w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie taki właśnie reżim jest wymagany.
Wszystkie zewnętrzne elementy zespołu wskazań wykonane z miedzi – elementy tarcz zegarowych i wskazówki w kąpieli galwanicznej zastały pokryte warstwą złota o grubości 25 mikronów.
Tarcze gotowe. Od klatki oznaczonej na osi czasu 2:45 pokazano jak zmontowane w halach Nadwiślańskiej Jednostki Wojskowej MSW gotowe tarcza wprowadzane są na wieżę. Niosą je żołnierze, potem za pomocą dźwigu Coles-Centurion z Mostostalu Kraków wędrują na przeznaczone dla nich miejsca na elewacji wieży zegarowej.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-009-tarcze-na-wieze-1024x576.jpg)
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-010-tarcze-na-wieze-1024x576.jpg)
Nawet przy bezwietrznej pogodzie operowanie takimi „żaglami” (kwadrat o boku 282 cm) nie jest sprawą prostą.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-011-tarcze-na-wieze-1024x576.jpg)
Do tego tarcze muszą zmieścić się pod gzyms wieży, więc trzeba było przewidzieć specjalne uchwyty.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-012-mechanizm-01-1024x576.jpg)
Od klatki oznaczonej na osi czasu 3:03 na nagraniu pojawia się mechanizm zegara. Najpierw wiszący w powietrzu, udekorowany wiązanką goździków, potem wprowadzany do swojego pomieszczenia przez otwór w stropie.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-013-mechanizm-01-1024x576.jpg)
Kto kręci wskazówkami?
Na kolejnym ujęciu – od klatki oznaczonej na osi czasu 3:09 znajdujemy się na rusztowaniu wieży, przy tarczach zegara. Osoba w kasku, kręcąca wskazówką to oczywiście mistrz zegarmistrzostwa Jan Stefanek.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-013-z-wskazowki-0119373-1024x578.jpg)
Czy trzeba uderzać w dzwon?
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-014-dzwony-01-1024x576.jpg)
Tak na pewno stało się przed wprowadzeniem jednego z dzwonów na wieżę zegarową. Widzimy to na filmie na klatce oznaczonej na osi czasu 3:13. Na kolejnych widzimy „podniebną drogę” dzwonu i jego wprowadzenie na poziom stropu, powyżej mechanizmu zegarowego.
Zgodnie z przekazem profesora Mrugalskiego dzwony powędrowały na wieżę przed wprowadzeniem tam mechanizmu zegarowego. Pewnie to on ma rację, ale warto byłoby to sprawdzić.
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-015-dzwony-02-1024x576.jpg)
Na kolejnych klatkach filmu widać dalsze prace budowlane dla uzyskania stanu surowego.
Wprowadzenie i zamontowanie hełmu na wieży – to było wyzwanie dla ekipy budowlanej, tyle… że to już nie dotyczy zegara.
Zamieszczamy poniżej kolejne kadry z filmu, a pod nimi link do całości materiału filmowego.
Życzymy ciekawych wrażeń przy oglądaniu filmu!
![](https://rzemioslo.waw.pl/wp-content/uploads/2022/03/1974-odbudowa-zamku-film-016-montaz-helmu-1024x576.jpg)
Link do filmu na YT: https://www.youtube.com/watch?v=3IaY91GYLhU
Artykuł powstał w ramach prac Zespołu Jubileuszowego.