„Złoto… należy ono do niewielu rzeczy, które w każdej epoce zawsze przyciągały uwagę człowieka, niezależnie od zmieniających się stylów w sztuce i mody…”
Tymi słowami rozpoczyna się film Jerzego Skowrońskiego, wykonany w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej, przy współpracy z Telewizyjną Wytwórnią Filmową „Poltel”, a poświęcony złoceniom elementów zewnętrznych odbudowywanego w latach siedemdziesiątych poprzedniego wieku Zamku Królewskiego w Warszawie.
Po wprowadzeniu rozpoczyna się przedstawienie rodzajów złocenia w aspekcie użytkowym, w porządku chronologicznym. Jest mowa o złoceniu: płatkowym, ogniowym a także galwanicznym.
W przypadku złoceń elementów znajdujących się wewnątrz pomieszczeń doskonale sprawdza się metoda płatkowa.
W odniesieniu do wykonania złoceń dla elementów narażonych na działanie atmosfery – jak to było dla odbudowywanego Zamku Królewskiego w Warszawie, biorąc pod uwagę troskę o środowisko, autorzy filmu przekonują, że jedynym możliwym do użycia sposobem złocenia była metoda galwaniczna.
Z drugiej strony podkreślają oni, że dla dużych elementów – jakie wymagały tej operacji w tym przypadku, metoda taka nigdy jeszcze nie była stosowana.
W przekazie filmowym nie ma takiej informacji, ale wiadomo, że dla pewności dokonania dobrego wyboru warszawscy rzemieślnicy cechowi wykonywali specjalne – porównawcze próby złocenia dla metody ogniowej i galwanicznej.
Oglądając kolejne klatki filmu, widzimy detale tarcz zegara Zamku Królewskiego, a co ciekawe także ich montaż, przy którym zegarmistrza Jana Stefanka – odpowiedzialnego za wykonane tarcz (i niewidocznego na filmie) wspierali żołnierze Nadwiślańskiej Jednostki MSW.
Ten fragment jest szczególnie cenny, gdyż nie są znane jakiekolwiek zdjęcia dokumentujące proces montażu tarcz zegarowych.
Na filmie pokazywane są także inne niż zegarowe, elementy wystroju Zamku, padają informacje o masie metalu szlachetnego zużytego do złocenia elementów wystroju Zamku.
Kopię nagranie tego nieznanego szerszej rzeszy rzemieślników filmu, przekazał do Cechu zegarmistrz Jan Stefanek, ale znajdowało się ono także w archiwum profesora Zdzisława Mrugalskiego.
Życzymy ciekawego spędzenia jedenastu minut – bo tyle właśnie trwa przedstawiony tutaj film.
Władysław Meller
Do ilustracji materiału użyto kadrów z filmu, co jest powodem niskiej jakości zdjęć
Zdjęcia i realizacja filmu: Jerzy Skowroński
Film wykonano w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej przy współpracy Telewizyjną Wytwórnią Filmową „Poltel”
Konsultacja naukowa:
doc. dr hab. Jan Socha
mgr inż. Sławomir Safarzyński