Kalendarium budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie 1971 – 1974

Pomoc przy próbie chronologicznego poukładana wydarzeń i pojawiających się wątpliwościach niesie niniejsze kalendarium, które dzisiaj zaczynamy wylistowniem pojedynczych faktów, ale chcemy uzupełniać o wszystkie istotne wydarzenia związane z budową zegara.

Ułatwieniem dla zapoznania się z historią budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie będzie z pewnością chronologiczne przedstawienie wydarzeń z tą budową związanych.

Informacja o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie
Informacja o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie

Mimo, że od 21 stycznia 1971 roku, czyli od dnia ogłoszenia decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, do zakończenia budowy w stanie surowym i uruchomienia zegara w dniu 19 lipca 1974 roku upłynęło tylko trzy i pół roku, to był to czas dynamicznych prac i licznych zwrotów akcji, które postaramy się przedstawić w oparciu o zachowane materiały źródłowe.

Zamek w stanie surowym, przed uruchomieniem zegara
Zamek w stanie surowym, przed uruchomieniem zegara

Poniższa tabela będzie sukcesywnie uzupełniana wszystkimi informacjami o wydarzeniach, o których zachowała się jakakolwiek wzmianka w dokumentach przechowywanych w Cechu oraz w dostępnej wówczas prasie. O wyczerpaniu się naszej wiedzy poinformujemy osobnym komunikatem i krótkim esejem podsumujemy wykonaną pracę.

Zachęcając Państwa do śledzenia kalendarium, prosimy jednocześnie o przejrzenie szuflad i odświeżenie pamięci… Będziemy wdzięczni za każdy sygnał, sprostowanie, uzupełnienie, komentarz, wyraz potępienia lub (lepiej) zachwytu.

Stwórzmy tę tabelę wspólnie!

Czekamy na profilu społecznościowym Cechu, gdzie będą publikowane kolejno dodawane fakty (https://www.facebook.com/ZlotnikowZegarmistrzowOptykowGrawerowBrazownikow). Można też przekazywać informacje listem elektronicznym na adres: jubileusz (@) rzemioslo.waw.pl

datafaktzdjęcieźródłosiglum autora
21 stycznia 1971ogłoszenie decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie
przypis 01
ŻWŻycie Warszawy
21. stycznia 1971 roku
WM
Zniszczony Zamek Królewski i zegar
datafaktzdjęcieźródłosiglum autora
21 stycznia 1971podjęcie się wykonania zegara na Zamek Królewski w Warszawie przez warszawskiego zegarmistrza Witolda Szymońskiego kopia dokumentu w zbiorach Cechu; „Biuletyn Zamek” 01.03.1971JN
23 stycznia 1971oświadczenie Witolda Szymońskiego o wzięciu całkowitej odpowiedzialności finansowej za podjęty czyn i deklaracji samodzielnego (bez udziału Cechu) wykonania zegara kopia dokumentu w zbiorach CechuJN
kwiecień 1971do zamkowych zbiorów trafia przedwojenna przeciwwaga małej wskazówki zegara zamkowego – dar Mieczysława Chołoniewskiego „Biuletyn Zamek” 07.04.1971JN
kwiecień 1971rozpoczyna się zbiórka datków na Zamek Królewski w cechowych zakładach rzemieślniczych. Zbiórkę prowadzi 230 punktów usługowych, które jako wynagrodzenie za drobne usługi zachęcają do składania datków na ZamekKP, Rzem. „Kurier Polski” 08.02.1972, „Rzemieślnik” 20.02.1972WM
grudzień 1971informacja o postępach prac i deklaracja Witolda Szymońskiego, że rekonstrukcja zegara wieżowego na Zamek zostanie zakończona do końca 1972 rokuEW„Życie Warszawy” 25.12.1971; „Express Wieczorny” 29.12.1971JN
7 lutego 1972pierwsze otwarcie puszek z datkami zbieranymi w zakładach Cechu Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy. Zebrano 21 tysięcy złotych na odbudową Zamku KrólewskiegoKP, Rzem. „Kurier Polski” 08.02.1972, „Rzemieślnik” 20.02.1972WM
3 marca 1972Komisja (w składzie: J. Zachwatowicz, W. Lipiński, A. Borodzik, J. Januszkiewicz, J. Osiński, W. Zaleski) udaje się do pracowni Witolda Szymońskiego, gdzie stwierdza brak jakiejkolwiek dokumentacji technicznej dla budowanego zegara i inne nieprawidłowościbrakkopia dokumentu w zbiorach CechuJN
Wykonanie dzwonów
datafaktzdjęcieźródłosiglum autora
lipiec 1973rozpoczęcie drugiej publicznej zbiórki cyny i miedzi na dzwony zegarowe, wraz z informowację, że ich wykonawcą będzie Antoni Kuszewski – ludwisarz z Węgrowa „Express Wieczorny” 06.07.1973; „Kurier Szczeciński” 11.07.1973JN
25 października 1973gotowe dzwony docierają do Warszawy do Muzeum Rzemiosł Artystycznych i PrecyzyjnychSP„Słowo Powszechne”, 27-28.10.1973WM
Wykonane tarcz zgarowych
datafaktzdjęcieźródłosiglum autora
styczeń 1974zakończenie pracy przy wywierceniu otworów w płytach łożyskowych, przegląd zgromadzonych części i pierwsze przymiarki do zmontowania mechanizmu zegaraEW„Express Wieczorny” 24.01.1974JN
1. połowa marca 1974deklaracja wybudowania do końca marca ostatniej części wieży przeznaczonej na pomieszczenie zegara „Biuletyn Zamek” 15.03.1974JN
04.05.1974, godz. 23.45ruszył mechanizm chodu zegara zamkowegoaWMzdjęcie notki na rysunku złożeniowym zegaraWM
17.05.1974ruszyły mechanizmy biciaaWMzdjęcie notki na rysunku złożeniowym zegaraWM
26.06.1974 godz. 4.00montaż pierwszej tarczy na wieżyŻWŻycie Warszawy 27.06.1974WM
26.06.1974 ok. godz. 15.montaż drugiej tarczy na wieży Życie Warszawy 27.06.1974WM
28.06.1974montaż trzeciej tarczy na wieży – zapowiedź Życie Warszawy 27.06.1974WM
29.06.1974montaż czwartej tarczy na wieży – zapowiedź Życie Warszawy 27.06.1974WM
Wykonanie mechanizmu zegara Zamku Królewskiego w Warszawie
datafaktzdjęcieźródłosiglum autora
03.07.1974prezentacja mechanizmu zegara w Muzeum Rzemiosł Artystycznych i Precyzyjnych – zapowiedź Życie Warszawy 27.06.1974WM
19.07.1974 godz. 11.15zegar na Zamku Królewskim rozpoczyna swoją pracę powszechnie znany faktWM

oznaczenie skrótów:
JN – Joanna Nowak
WM – Władysław Meller
aWM – archiwum Władysław Meller
EW – gazeta Express Wieczorny
ŻW – gazeta Życie Warszawy
KP – gazeta Kurier Polski
Rzem – gazeta Rzemieślnik
SP – gazeta Słowo Powszechnie

Zachęcamy do przesyłania informacji o nieujętych faktach z budowy zegara.

50 lat minęło…
Świętujmy wspólnie rocznicę, bo zegar na Wieży Zygmuntowskiej to sukces tamtych rzemieślników i ponadczasowy powód do dumy dla całego Cechu.

Joanna Nowak
Władysław Meller


przypis 01
21 stycznia Życie Warszawy ogłosiło, że podjęto decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie.To jest fakt niepodważalny. Taki zamieściliśmy w naszym kalendarium.
W przekazach Zamku Królewskiego jest podana data 19 stycznia jako dzień podjęcia decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego.
Profesor Zdzisław Mrugalski przekazywał, że słuchał relacji ze spotkania Edwarda Gierka ze środowiskami twórczymi w Polskim Radiu i na tym spotkaniu:
1. Z sali padło pytanie: „Czy Zamek Królewski będzie odbudowany?”.
2. Na tak postawione pytanie Edward Gierek miał odpowiedzieć: „rozważymy taką możliwość”
3. Publikacja informacji o decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Życiu Warszawy spowodowała tak dużą euforię Warszawiaków, że władza nie mogła się już z niej wycofać, więc… przyjęła ją za swoją.

Zasłużeni i obecni. Budowa zegara na Zamku Królewskim w Warszawie

Zasłużeni i obecni - rozpoznajemy osoby!

Rozpoznajemy i przedstawiamy osoby widoczne na zdjęciach związanych z budową i instalacją zegara na Zamku Królewskim w Warszawie  

Na okoliczność jubileuszu 50. rocznicy budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie chcemy wskazać i szerzej przedstawić osoby, które brały aktywny udział w odbudowie Zamku Królewskiego, a w szczególności w budowie jego zegara.

Niezwykła zegarowa asysta
Niezwykła zegarowa asysta

Posługując się zdjęciami z tamtego okresu rozpoznajemy osoby na nich uwiecznione – te, które były zaangażowane w odbudowę, lub tylko obecne w chwili wykonywania danego zdjęcia.
Coraz częściej, coraz trudniej jest znaleźć kogoś, kto znał osobiście prezentowane osoby, czy bez problemu je rozpozna.
Z tego powodu warto „zasłużonych i obecnych” wskazać i jak najlepiej przedstawić!   
Dla każdej z nazwanej z imienia i nazwiska osoby pragniemy wskazać jej „zamkową przynależność” w trakcie odbudowy i jeśli to możliwe poinformować o miejscu w internecie, w którym znajduje się jej biogram.

Jednoznacznie związane z budową zegara osoby z Cechu Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy – członkowie Zespołu Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie wskazane są na tablicy pamiątkowej umieszczonej w pomieszczeniu gdzie znajduje się mechanizm zegara.

Dla osób z tablicy, oraz innych znanych nam z powiązania z budową zegara osób, 
staramy się przygotować pełne biogramy, lub przedstawić je choćby w kilku słowach.
Poszukiwaniu informacji o wskazanych osobach poświęcamy specjale opracowanie, a dla niektórych z nich publikujemy dość szczegółowe biogramy.  

Kolejne zamieszczane poniżej zdjęcia będą najpierw publikowane na łamach naszego profilu społecznościowego Facebook, a następnie będą pojawiać się poniżej.

Zaczynamy!

Zdjęcie nr 1

rozpoznajemy osoby
rozpoznajemy osoby

Wykonane w dniu 6. lipca 1974, po godzinie 9.00, kiedy to mechanizm zegara w towarzystwie swoich twórców ruszył z cechowego muzeum na Plac Zamkowy 

osoby (od lewej):
Marek Górski – biogram
Władysław Zaleski – biogram
Zbigniew Wierzbicki – biogram w przygotowaniu
Władysław Tryliński – profesor nauk technicznych i współtwórca Wydziału Mechaniki Precyzyjnej (dziś Mechatroniki) Politechniki Warszawskiej. Poza udziałem w dyskusji na temat koncepcji konstrukcji mechanizmu, koleżeństwem w pracy z ówczesnym docentem Zdzisławem Mrugalskim i zainteresowaniami zawodowymi, niezwiązany z budową zegara.
biogram
Stanisław Gałązka – poszukujemy informacji o naszym koledze – więcej na stronie
Eugeniusz Wójcik – biogram w przygotowaniu
Edmund Pielak – poszukujemy informacji o naszym koledze – więcej na stronie

Zdjęcie nr 2

Z mechanizmem na Placu Zamkowym

Przedstawione zdjęcie jest podobne do tego poprzedniego, ale są na nim osoby, których my nie poznawaliśmy, a dzięki wskazaniom osób zaprzyjaźnionym, po publikacji na profilu społecznościowym udało się rozpoznać.

Z mechanizmem na Placu Zamkowym

Ciąg dalszy nastąpi…


Poszukujemy informacji i ciekawostek o osobach z Zespołu Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie

Staramy się przedstawić jak najwięcej informacji o każdym z członków Zespołu Budowy Zegara spośród wymienionych na tablicy pamiątkowej w pomieszczeniu mechanizmu zegara, a także innych osób o których wiemy, że z budową zegara byli związani.
W niniejszym materiale, o każdej wskazanej poniżej osobie chcemy publikować, zebrane od Państwa, ciekawe informacje ich dotyczące. Powinny obejmować one cały zakres ich aktywności zawodowej, a nie tylko temat budowy zegara.

Będziemy także starali się przedstawić jak najdokładniejsze życiorysy każdej takich osób.
Takie zestawienie życiorysów, do sporządzenia których potrzebujemy szerokiej pomocy przedstawimy w oddzielnym opracowaniu.

1. Zbigniew Cegielski

Kolega Zbigniew Cegielski był jedynym, żyjącym członkiem Zespołu Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie w chwili publikacji jego życiorysu. Jego życiorys jest już opublikowany – ŻYCIORYS ZBIGNIEWA CEGIELSKIEGO.
Niestety brakuje zdjęć z okresu budowy zegara – w tym przypadku z wykonywania wskazówek, czy też napisów na plakietach pamiątkowych, które otrzymali wszyscy członkowie Zespołu Budowy Zegara.
Poszukujemy takich zdjęć, oraz ciekawostek dotyczących jego osoby.
Zdjęcie Zbyszka Cegielskiego wykonano w 2022 roku.

2. Stanisław Gałązka

O koledze Stanisławie Gałązka – zegarmistrzu niestety nie mamy praktycznie żadnych informacji. Co ciekawe posiadamy sporo zdjęć naszego kolegi z okresu budowy zegara.
Biogram publikujemy na naszej stronie: Stanisław Gałązka – współbudowniczy zegara…
Pomimo kończących się obchodów jubileuszu poszukujemy informacji oraz dodatkowych zdjęć dotyczących jego osoby.
Zdjęcie profilowe wykonano w dniu 6. lipca 1974 roku gdy mechanizm zegara wędrował z Muzeum Cechowego na Zamek Królewski

3. Marek Górski

Na okoliczność śmierci kolegi, zegarmistrza – Marka Górskiego w roku 2022 przygotowany został jego niepełny biogram, a dziś dysponujemy już wersję finalną ŻYCIORYSU MARKA GÓRSKIEGO.
Zdjęcie pochodzi prawdopodobnie z roku 2015.

4. Wacław Makowski

Kolega Wacław Makowski był cyzelerem. Urodził się 22.09.1905 roku w Warszawie i tam też zmarł 24.01. 1985 roku.
Jego życiorys na bazie książki „Mistrzowie rękodzieła” zamieściliśmy na naszej stronie:
Wacław Makowski – życiorys.
Zdjęcie w tabeli pochodzi z pamiątkowej fotografii wykonanej przy mechanizmie zegara w Muzeum Cechowym na początku lipca 1974 roku.

„W 1974 roku marcowa "Trybuna Ludu" donosiła: "Obecnie mistrzowie – grawerzy pracują w swoich warsztatach nad rekonstrukcją poszczególnych części i wystroju tarcz. Wacław Makowski wykonuje cztery słońca, Józef Panasiuk promienie słońca, Konrad Smoderek – cyfry, Zbigniew Cegielski – końcówki wskazówek. Wytłoczone w blasze miedzianej elementy sukcesywnie przekazywane są do złocenia w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej". I tam właśnie wskazówki zostały sfotografowane jeszcze przed montażem”
5. Wacław Mandryk

Kolega Wacław Mandryk był zegarmistrzem. Nie mamy zbyt wielu informacji o naszym koledze.
Biogram publikujemy na naszej stronie: Wacław Mandryk – współbudowniczy zegara…
Pomimo kończących się obchodów jubileuszu poszukujemy informacji oraz dodatkowych zdjęć dotyczących jego osoby.
Zdjęcie pochodzi z pamiątkowej fotografii wykonanej przy mechanizmie zegara w Muzeum Cechowym na początku lipca 1974 roku.

6. Zdzisław Mrugalski

Profesor Zdzisław Mrugalski poza zaangażowaniem przy budowie zegara był też jego największym propagatorem. Jego życiorys jest już opublikowany – ŻYCIORYS ZDZISŁAWA MRUGALSKIEGO.
Zdjęcie pochodzi z roku 2016.

7. Józef Panasiuk

Kolega Józef Panasiuk był grawerem. Poza datą i miejscem urodzin – 15.09.1907 roku w Droblinie i śmierci – 22.04.1992 roku w Warszawie nie mamy o nim żadnych informacji.
– bardzo prosimy o takowe.
Zdjęcie pochodzi z pamiątkowej fotografii wykonanej w Cechu w roku 1947. Pochodzi ono ze zbiorów rodziny Mieczników.
Biogram kolegi Panasiuka pojawił się w książce: „Mistrzowie rękodzieła” i dzięki temu możemy powielić go na naszej stronie.
Biogram ten publikujemy na naszej stronie: Józef Panasiuk – współbudowniczy zegara…
Pomimo kończących się obchodów jubileuszu poszukujemy informacji oraz dodatkowych zdjęć dotyczących jego osoby.

8. Juliusz Pazderski

O koledze Juliuszu Pazderskim – zegarmistrzu niestety nie mamy zbyt wielu informacji.
– bardzo prosimy o takowe.
Zdjęcie wykonano w dniu 6. lipca 1974 roku gdy mechanizm zegara wędrował z Muzeum Cechowego na Zamek Królewski.
Mimo problemów udało się nam opublikować ŻYCIORYS JULIUSZA PAZDERSKIEGO

9. Edward Pielak

O koledze Edwardzie Pielaku – zegarmistrzu niestety nie mamy wielu informacji.
Biogram publikujemy na naszej stronie: Edward Pielak – współbudowniczy zegara…
Pomimo kończących się obchodów jubileuszu poszukujemy informacji oraz dodatkowych zdjęć dotyczących jego osoby.
Zdjęcie wykonano w dniu 6. lipca 1974 roku gdy mechanizm zegara wędrował z Muzeum Cechowego na Zamek Królewski.

Informacja pozyskana od koleżanki Marii Lelewskiej:
Edmund Pielak był doskonale znany wszystkim kolegom zegarmistrzom. Jak się okazuje, najlepiej znanym był nie tyle z członkostwa w Zespole Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie, co z nawiercania osi i dorabiania czopów szczególnie do kół przekładni chodu i osi balansowych zegarków.
Co jest także godne uznania – sam wykonywał wiertła, którymi później wykonywał otwory.
Oddane do wstawienia czopów osie wracały do zleceniodawcy srebrzyste, bez śladów obróbki ogniowej – odpuszczania, a oczywiście materiał trzeba było „odpuścić” przed wierceniem. To dziwiło kolegów zegarmistrzów, a wystarczyło spytać myśliwych, jak oni to robią ze swoją bronią, że zawsze jest błyszcząca :-)
Maria Lelewska podpuszczona przez swojego mistrza - Sławomira Durskiego chciała dowiedzieć się jak należy wiercić osie?
Na jej pytanie w tej kwestii, Edmund Pielak odpowiedział jednym słowem: „tocz!
10. Józef Prymas

Kolega Józef Prymas był zegarmistrzem. Informacje o nim publikujemy na naszej tylko na podstawie przekazów kolegów – zegarmistrzów.
Informacje o zegarmistrzu – Józefie Prymasie

11. Konrad Smoderek

Kolega Konrad Smoderek był grawerem. Poza datą i miejscem urodzin – 19.02.1911 roku w Warszawie i śmierci – 24.02.1990 roku w Warszawie, nie mamy o nim żadnych informacji.
– bardzo prosimy o takowe.
Zdjęcie pochodzi z pamiątkowej fotografii wykonanej przy mechanizmie zegara w Muzeum Cechowym na początku lipca 1974 roku.
Biogram kolegi Smoderka pojawił się w książce: „Mistrzowie rękodzieła” i dzięki temu powielamy go na naszej stronie.
Po puiblikacji udało się nam skontaktować się z rodziną Konrada Smoderka, co powinno uatrakcyjnić nasz biogram.
Biogram ten publikujemy na naszej stronie: Konrad Smoderek – współbudowniczy zegara…
Pomimo kończących się obchodów jubileuszu poszukujemy informacji oraz dodatkowych zdjęć dotyczących jego osoby.

12. Mieczysław Soporek

Kolega Mieczysław Soporek był zegarmistrzem. Nie mamy żadnych innych o nim informacji.
– bardzo prosimy o takowe.
Zdjęcie kolegi wykonano w dniu 6 lipca, w trakcie wyprowadzania mechanizmu zegara z Muzeum Cechowego na Plac Zamkowy, a jego osobę rozpoznano dzięki podpisom w książce Profesora Zdzisława Mrugalskiego.
Dzięki wsparciu jednego z kolegów zegarmistrzów, będącego zawodowo sąsiadem kolegi Soporka udało się przygotować notatkę: MIECZYSŁAW, EDMUND SOPOREK

13. Jan Stefanek

Kolega Jan Stefanek był zegarmistrzem. Zdjęcie w tabeli pochodzi z roku 2014.
Życiorys kolegi przygotowała jego córka, dzięki czemu możemy go przedstawić tutaj: ŻYCIORYS JANA STEFANKA

14. Zbigniew Wierzbicki

Kolega Zbigniew Wierzbicki był zegarmistrzem. Jego życiorys jest w trakcie przygotowań przez żonę i córkę kolegi.
Zdjęcie pochodzi z pamiątkowej fotografii wykonanej przy mechanizmie zegara w Muzeum Cechowym na początku lipca 1974 roku.

15. Eugeniusz Wójcik

Kolega Eugeniusz Wójcik był zegarmistrzem. Jego życiorys mamy nadzieję uda się przygotować córce kolegi.
Zdjęcie wykonano w dniu 6. lipca 1974 roku gdy mechanizm zegara wędrował z Muzeum Cechowego na Zamek Królewski.
Życiorys kolegi przygotowała jego córka, dzięki czemu możemy przedstawić tutaj: ŻYCIORYS EUGENIUSZA WÓJCIKA

16. Władysław Zaleski

Kolega Władysław Zaleski był kierownikiem Zespołu Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie. Jego życiorys jest już opublikowany – ŻYCIORYS WŁADYSŁAWA ZALESKIEGO.
Zdjęcie prawdopodobnie pochodzi z roku 2000.

To już wszystkie osoby wymienione na tablicy pamiątkowej umieszczonej w pomieszczeniu, gdzie znajduje się mechanizm zegara.
My będziemy się starać zamieścić także informacje o innych osobach związanych z budową zegara, o ile… starczy na to czasu i zapału.
„…ciąg dalszy nastąpi…”

Prezentacja historii Cechu Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy i historii jego Muzeum, oraz zbiorów muzealnych

W sobotę 20. listopada w samo południe Cech Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy gościł w swojej siedzibie grupę gości z Klubu Miłośników Zegarów i Zegarków.
Celem spotkania była prezentacja Muzeum Rzemiosł Artystycznych i Precyzyjnych imienia Jerzego Januszkiewicza, które jest równocześnie muzeum cechowym.

fot. Eugeniusz Szwed
fot. Eugeniusz Szwed

Jako, że dzieje cechowego muzeum są żywotnie związane z historią samego Cechu, na spotkanie przewidziano dwie prezentacje:
Pierwszą o historii Cechu
Drugą o historii cechowego muzeum

fot. Eugeniusz Szwed
fot. Eugeniusz Szwed

Prezentacja przygotował i przedstawił autor niniejszej notatki – Władysław Meller, który jest tak członkiem Cechu, jak i współtwórcą Klubu.

fot. Eugeniusz Szwed
fot. Eugeniusz Szwed

Gości w budynku Cechu i Muzeum powitał i podziękował za przybycie Starszy Cechu – Jarosław Durski. Po przedstawieniu planu spotkania, zaprosił wszystkich do wysłuchania prezentacji.

Jak w pierwszych słowach przekazał prelegent, jego prezentacja historii Cechu została wykonana pod kątem zegarków i zegarmistrzostwa i choć porusza cały okres jego historii i dziejów jego branż, to skupia się bardziej na branży zegarmistrzowskiej.
Zaznaczył też, że jest to pierwsza prezentacja tego typu i będąc swego rodzaju bazą, na pewno w kolejnych latach przez Cech powinna być poszerzana o inne, ważne informacje.
O prezentacji o cechowym muzeum zaznaczył też, że w tej części prelekcji jest wiele niewiadomych dat, które są zaznaczone i o które prelekcja powinna być uzupełniona wprzyszłości.

fot. Jarosław Durski
fot. Jarosław Durski

Nie wgłębiając się w przedstawioną historię Cechu, należy wspomnieć o przedstawianych zmianach w organizacjach cechowych, o bractwach kurkowych, które dziś trochę prześmiewane, a czasie ich kreacji były istotnym elementem systemu obronnego miast. O świętym Eligiuszu – patronie cechu, o trudnym okresie międzywojennym, w którym działały dwa oddzielne związki rzemieślnicze – żydowski i chrześcijański.
Dość dokładnie i z odniesieniem do osobiście pozyskanych wiadomości i przeżyć przedstawiony został okres powojenny i po uzyskaniu swobód ekonomicznych lat dziewięćdziesiątych.

fot. Jarosław Durski
fot. Jarosław Durski

W części dotyczącej historii Muzeum Rzemiosł Artystycznych Precyzyjnych imienia Jerzego Januszkiewicza, na szczególną uwagę zasługiwały podane daty dotyczące jego powstania, rozwoju, a już w naszym wieku obrony przed upadkiem.
Muzeum, które w drugiej połowie lat osiemdziesiątych przyjmowało ok. 100 000 gości rocznie i które planowało powiększenie powierzchni ekspozycyjnej musiało zmierzyć się groźbą likwidacji.
Dziś funkcjonuje ono w jednym pomieszczeniu, ale w dalszym ciągu jest „kameralnym, przytulnym i bardzo ciekawym tematycznie muzeum”, które goście udali się zwiedzać po zakończeniu prelekcji.

fot. Eugeniusz Szwed
fot. Eugeniusz Szwed

Zbiory muzealne przedstawiali Starszy Cechu – Jarosław Durski i zegarmistrz Andrzej Kordalewski. Dzięki znajomości szczegółów historycznych i technicznych dotyczących eksponatów, jak choćby zegara astronomicznego wykonanego jako praca mistrzowska w Glashuette przez zegarmistrza Juliusza Kręglewskiego, zegara typu Atmos – naprawianego przez członka Klubu – Karola Romana, dwóch zegarów comtoise, z których jeden – z przeźroczystą tarczą został przekazany do Muzeum przez Profesora Zdzisława Mrugalskiego, eksponaty zostały przedstawione w bardzo interesujący sposób.

fot. Eugeniusz Szwed
fot. Eugeniusz Szwed

Oczywiście nie mogło zabraknąć prezentacji księgi będącej Statutem Cechu nadanym mu przez króla Zygmunta Augusta, czy eksponatów związanych z innymi niż zegarmistrzostwo branżami.

fot. Eugeniusz Szwed
fot. Eugeniusz Szwed

Jako, że po zakończeniu zwiedzania muzeum goście udawali się na Zamek Królewski w celu obejrzenia mechanizmu zegara na Wieży Zygmuntowskiej, to na szybko została zorganizowana prelekcja dotycząca historii tamtego właśnie zegara.

Tą prelekcją także wygłosił autor niniejszej notatki, bazując na przygotowanych przez cech na okoliczność jubileuszu 50. rocznicy budowy zegara, tablicach okolicznościowych.
Zegar zamkowy jest dość dobrze znany członkom klubu, więc na temat kilku kwestii pojawiła się także dyskusja.

Po zakończeniu prelekcji i podziękowaniach goście udali się do Zamku Królewskiego.

Władysław Meller

Wystawa 50. rocznica budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie na GOLDEXPO 2022

Wystawa: „50. rocznica budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie” Cechu Złotników, Zegarmistrzów, Optyków Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy, w na targach branżowych GOLDEXPO 2022

Warszawski Cech skupiający zegarmistrzów, złotników, grawerów i przedstawicieli innych zawodów precyzyjnych jest partnerem organizatora, obywających się na przełomie września i października, w halach EXPO XXI Warszawa, na ulicy Prądzyńskiego 12/14, branżowych targów GOLDEXPO.
Tegoroczne targi GOLDEXPO odbywają się w dniach 29.09.2022 – 1.10.2022

Targi GOLDEXPO

Na okoliczność targów, Cech, który obchodzi wyjątkowy jubileusz, jakim jest 50- lecie budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie, dla odwiedzających targi gości zorganizował tę specjalną, wskazaną powyżej, okolicznościową wystawę.

Na ośmiu tablicach tematycznych została przedstawiona historia zegara na Zamku Królewskim w Warszawie, ze szczególnym uwzględnieniem czasu jego odbudowy – lat 1972 – 1974.
W marcu 1972 roku Cech powołał Zespół Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie, a od 19. Lipca 1974 roku, kiedy to bryła Zamku Królewskiego została ukończona w stanie surowym, zegar nienagannie wskazuje sygnalizuje upływ czasu.

Klasyczny – mechaniczny mechanizm zegara, pieczołowicie odtworzone tarcze i wskazówki, oraz dzwony zegarowe, to duma naszego Cechu i jego członków.

50 lat zegara cechowego na Zamku Królewskim w Warszawie

Zamek Królewski w Warszawie, tablica 1
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 1

Zegar Zamku Królewskiego, pojawił się wraz z budową Wieży Zygmuntowskiej w roku 1622 i przez kolejne wieki dzielił losy Zamku, Warszawy i Polski.
O ile sam Zamek Królewski zawsze był symbolem polskości i władzy, to jego zegar był swego rodzaju symbolem uporządkowanego systemu społecznego.

Zamek Królewski w Warszawie, tablica 2
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 2

We wrześniu 1939 roku, na skutek pożaru wywołanego działaniami wojennymi zegar został uszkodzony, a jego wskazówki zatrzymały się na godzinie 11.15.
Godzina 11.15 jest znana jako: „Godzina Zamkowa”.

Zamek Królewski w Warszawie, tablica 3
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 3

Brak zniszczonego w wyniku działań wojennych i wysadzonego przez hitlerowców we wrześniu 1945 roku Zamku Królewskiego był zadrą w sercach wszystkich Warszawiaków. Na jego miejscu przez kolejne lata po wojnie pozostawały tylko ruiny, czy w późniejszym czasie zarysy fundamentów.

Zamek Królewski w Warszawie, tablica 4
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 4

Niestety postrzeganie Zamku Królewskiego przez władze państwowe wraz ze zmianą systemu politycznego po II wojnie światowej nie było dla niego przychylne. Mimo podjętej w 1949 roku Ustawy Sejmowej o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, poza pracami architektów, nie podjęto realnych działań na rzecz jego restytucji.
Zmieniło się to w roku 1971, kiedy to na fali zdobywania zaufania społeczeństwa ówczesna władza podjęła decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego z funduszy społecznych.

Waz z powołaniem Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie i co oczywiste potrzebą obecności na Zamku zegara, Cech Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy przystąpił do jego zaprojektowania i budowy.
Zaprojektowania i budowy – bo z przedwojennego mechanizmu zegara nie został żaden ślad.

Zamek Królewski w Warszawie, tablica 5
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 5
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 6
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 6
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 7
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 7

Tworzony od 1972 roku przez cechowy Zespół Budowy Zegara i uruchomiony 19. lipca 1974 roku zegar na Zamku Królewskim w Warszawie był pierwszym w pełni sprawnym i do dziś jest nienagannie działającym urządzeniem i eksponatem „Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum, Rezydencji Królów i Rzeczypospolitej”.
Eksponatem prezentowanym i rozgłaszającym swoją obecność biciem upływu każdego kwadransa, przez 365 dni w roku i przez wszystkie lata od chwili powstania Zamku Królewskiego w Warszawie w stanie surowym.

Zamek Królewski w Warszawie, tablica 8
Zamek Królewski w Warszawie, tablica 8

Wydaje się, że mimo takiej prezentacji i takiej roli, zegar Zamku Królewskiego jest trochę niedoceniany.
Obchody jubileuszu budowy zegara na Zamku Królewskim zainicjowane przez Cech Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy i specjalna wystawa: „Jubileusz 50. rocznicy budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie” mają rozpoznawalność zegara zwiększyć.

Patronat prasowy w zakresie Jubileuszu 50. rocznicy budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie sprawuje Wydawnictwo Zegarki i Pasja.

Wydawnictwo Zegarki i Pasja

Warszawa, wrzesień 2022