Jubileusz 50. rocznicy budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie. Podsumowanie dotychczasowych działań
W latach 2022 – 2024 jako Cech Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy obchodzimy jubileusz 50. rocznicy budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie. To na pewno największe święto naszego Cechu w ostatnim czasie, bo dokonanie naszych kolegów było niezwykłe, a efekt działań – zamkowy zegar jest doskonałym przykładem rzetelnej rzemieślniczej pracy.
Jubileusz 50. rocznicy budowy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie.
Zakres dat jubileuszu nie jest oczywiście przypadkowy. W roku 1972, w marcu, przy naszym Cechu powstał Zespół Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie, a 19 lipca 1974 ruszyły wskazówki zegara na odbudowanym Zamku Królewskim. W obchodach, którymi z ramienia Cechu kierował autor niniejszej notatki – Władysław Meller, w wielu naszych aktywnościach współpracowaliśmy z Zamkiem Królewskim w Warszawie, a w organizacji obchodów jubileuszu wsparli nas członkowie Polskiego Towarzystwa Zegarmistrzowskiego.
Spotkanie na Zamku Królewskim
Trzeba od razu zaznaczyć, że minął już jubileuszowy dzień uruchomienia zegara, ale my cały czas świętujemy sam jubileusz, a dokonania naszych kolegów chcemy rozgłaszać i upamiętniać w kolejnych latach, poprzez najróżniejsze aktywności naszego Cechu. Jeszcze w tym roku włączamy się w jubileusz 40 rocznicy udostępnienia Zamku Królewskiego społeczeństwu, a kolejne działania podejmiemy w dalszym czasie.
Życiorysy członków Zespołu Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie
Jako jedno z ważniejszych dokonań jubileuszowych traktujemy publikacje życiorysów członków Zespołu Budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie.
Wykonawcy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie.
Zespół ten tworzyli członkowie cechu, oraz włączeni w jego skład: Marek Górski – inżynier, syn zegarmistrza i później praktykujący zegarmistrz – autor konstrukcji mechanizmu zegara, Zdzisław Mrugalski – zegarmistrz, inżynier, doktor nauk technicznych, w czasie budowy zegara zatrudniony na stanowisku docenta na Wydziale Mechaniki Precyzyjnej (dziś Mechatroniki) Politechniki Warszawskiej – jako wsparcie naukowe przy budowie zegara. Kierownikiem Zespołu Budowy Zegara był mistrz zegarmistrzostwa – Władysław Zaleski, a jego zastępcą mistrz Eugeniusz Wójcik.
Wykonawcy zegara na Zamku Królewskim w Warszawie.
O tych doskonale znanych w czasie budowy zegara rzemieślnikach wiedziało szerokie grono Warszawiaków. Dziś o niektórych z nich trudno było nam znaleźć podstawowe informacje. Zakres zebranych biogramów członków Zespołu Budowy Zegara jest różny – od dokładnych życiorysów ze wskazaniem źródłowych informacji i dużej liczby zdjęć, poprzez publikację życiorysu znalezionego w innej publikacji, do tylko wzmianki o członkostwie w Zespole i prezentacji fragmentarycznych informacji, czy przekazu kolegów z Cechu. Skład Zespołu Budowy Zegara (w porządku alfabetycznym) ze wskazaniem specjalności zawodowej, oraz odnośniki do życiorysu danej osoby znalazły się na stronie cechowej pod adresem: https://rzemioslo.waw.pl/poszukujemy-informacji-i-ciekawostek-o-osobach-z-zespolu-budowy-zegara-na-zamku-krolewskim-w-warszawie/
Tablice edukacyjne
Tablice edukacyjne
Już na początku obchodów przygotowaliśmy i wykonaliśmy tablice informacyjne dotyczące historii zegara na Zamku Królewskim w Warszawie i jego odbudowy. Wykonanie tablic z jednej strony usystematyzowało wszystkie kolejne przekazy informacyjne, a równocześnie pozwoliło zainteresować historią zegara i jego jubileuszem szersze grono osób. Premierowa prezentacja tablic odbyła się na Ursynowie w salonie odCzasu doCzasu, gdzie, jak się okazało, poza osobami z branży, w gronie zwiedzających znalazły się osoby biorące udział w czynach społecznych wykonywanych przy odbudowie Zamku Królewskiego. Te młode wówczas osoby wydaje się, w znaczącej części zamieszkały na Ursynowie.
Tablice były prezentowane dwukrotnie w ramach branżowych Targów GOLDEXPO 2022 i 2023, oraz w Łodzi na imprezie „All about Watches”. Dzięki współpracy Cechu z administracją Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, tablice mogły być podziwiane także w pomieszczeniach sejmowych. Wraz z udostępnieniem Muzeum Cechowego zwiedzającym, te właśnie tablice znalazły swoje stałe miejsce w Sali edukacyjnej Cechu.
Publikacje okolicznościowe i specjalistyczne
W ramach obchodów jubileuszu budowy Zegara na Zamku Królewskim w Warszawie pojawiło się wiele ciekawych publikacji specjalistycznych związanych z budową zegara i obchodzonym jubileuszem. Docenić na pewno należy informację o ludwisarzach z Węgrowa – rodzinie Kruszewskich i technice wykonywania dzwonów/gongów zegara na Zamku Królewskim w Warszawie. https://rzemioslo.waw.pl/dzwony-zegara-zamku-krolewskiego-w-warszawie/
Antoni Kruszewski wraz z synami Adamem i Andrzejem, nie dość, że zaprojektowali i wykonali w czynie społecznym gongi, że wykonali je jeszcze w roku 1973, to z nadmiaru materiału wykonali miniatury dzwonów. Miniatury te, dzięki działaniom związanym z obchodami jubileuszu zostały odnalezione w zakamarkach Cechowego Muzeum. Były one prezentowane przy każdej okazji, a nawet używane w dniach apogeum jubileuszu, w lipcu 2024 roku.
Przez cały okres trwania jubileuszu w sprawach organizacji obchodów nasz cech współpracował z Zamkiem Królewskim, ku obopólnej korzyści wspierając jego aktywności. Dla tejże współpracy podpisane zostało stosowne, formalne porozumienie. Dla kolejno przyjmowanych działań odbywały się regularne spotkania przedstawicieli Zamku Królewskiego i Cechu. W tym doskonale rozumiejącym się gronie podejmowano decyzje o konkretnych działaniach i formie współpracy obydwu jednostek. W ostatnich takich spotkaniach wzięli także udział członkowie Cechu, będący równocześnie członkami włączającego się w obchody jubileuszowe Polskiego Towarzystwa Zegarmistrzowskiego.
W ramach współpracy zainicjowaliśmy (i w części opisaliśmy) zegarową wycieczkę po Zamku Królewskim. Ta inicjatywa przekuta została w usystematyzowany spacer z edukatorem – „Sekrety Zamkowych Zegarów” organizowany w ramach obchodów jubileuszowych w dniu 19 lipca. https://rzemioslo.waw.pl/zegary-zamku-krolewskiego-w-warszawie-czesc-i/
Zegar historii. Fascynujące opowieści wieży zegarowej
Publikacje okolicznościowe i szkolenia przed obchodami jubileuszu
W ramach obchodów jubileuszu udało się sprowokować powstanie, czy też opublikować informacje o zegarze Zamku Królewskiego. Trzeba na pewno wskazać doskonały materiał o zegarze zamkowym który pojawił się w ramach Wydarzeń w telewizji Polsat. Został on przygotowaną przez Małgorzatę Ziętkiewicz – Zegar w Polsacie
Obchody jubileuszu zegara posłużyły jako przyczynek dla zorganizowania spotkań szkoleniowych i informacyjnych z edukatorami pracującymi w Zamku Królewskim, które poszerzyły ich wiedzę o odbudowie zamku i historii zegara zamkowego. Na temat historii budowy zegara i szczegółów jego konstrukcji odbyło się także spotkanie z wybranymi pracownikami Zamku Królewskiego.
Obchody jubileuszowe 19 lipca 2024 roku
Na piątek 19 lipca 2024 roku zaproszono Warszawiaków, przyjaciół Zamku Królewskiego i miłośników zegarmistrzostwa. Na ten dzień zaplanowano szereg aktywności i ciekawostek. Już na jakiś czas przed obchodami prowadzono zapisy na ograniczone liczbowo wydarzenia. Były to: spacer przygotowany przez dział edukacji na temat zegarów na ekspozycji Zamku: „Sekrety zamkowych zegarów”, oraz wejście na wieżę zegarową: „Tajemnice wieży zegarowej”
Konferencja prasowa
Konferencja prasowa
Obchody jubileuszu zapoczątkowała konferencja prasowa, na którą przybyło liczne grono dziennikarzy mediów drukowanych, radia i telewizji. Tematem konferencji były: jubileusz zegara, oraz ponowne otwarcie zamkowej wystawy: „Zniszczenie i odbudowa”. Dzięki szeroko przesłanym przez Zamek Królewski materiałom i zorganizowanej konferencji prasowej informacja o jubileuszu pojawiła się bardzo szeroko.
Mechanizm pochodny od mechanizmu zegara zamkowego. Prezentacja w Sieni Wielkiej
Mechanizm pochodny od mechanizmu zegara zamkowego. Prezentacja w Sieni Wielkiej
Sień Wielka Zamku Królewskiego w Warszawie w czasie obchodów jubileuszu w lipcu stała się miejscem prezentacji mechanizmu zegara wieżowego, którego konstrukcję wykonał inż. Marek Górski, a powstał jako pochodny do zegara Zamku Królewskiego. Mechanizmowi, który został wykonany przez nieżyjącego już Marka Górskiego, Marka Binia j Bartka Górskiego towarzyszyły miniatury dzwonów zegara zamkowego. Na jednym z nich zegar wybijał odpowiednie pełne godziny i ich połówki.
Tablice informacyjne. Prezentacja w hallu Zamku Królewskiego
Tablice informacyjne. Prezentacja w hallu Zamku Królewskiego
Powstałe na bazie tablic edukacyjnych, atrakcyjniejsze wizualnie tablice informacyjne przedstawiające historię zegara Zamku Królewskiego w Warszawie, były w czasie obchodów jubileuszu prezentowane w hallu Zamku Królewskiego.
Tajemnice wieży zegarowej
Tajemnice wieży zegarowejW dniu 17 lipca osoby, które zgłosiły się poprzez stronę internetową mogły odwiedzić wieżę zegarową i z bliska zobaczyć mechanizm zegara. Dyżurujący w pomieszczeniu zegarowym opiekun zegara – Bartek Górski opowiadał o zegarze i odpowiadał ciekawym wiedzy odwiedzającym na postawione mu pytania dotyczące zegara. Jak się okazało te bilety rozeszły się jeszcze przed dniem jubileuszu, więc osoby, które liczyły na „łatwe wejście” muszę czekać na kolejną okazję!
„Sekrety zamkowych zegarów”
Wyjątkowe święto i prawdopodobnie przeprowadzona wiosną zegarowa wycieczka po Zamku Królewskim sprowokowała kierownictwo Zamku do przygotowania tej aktywności. Wycieczka z edukatorami po zegarach Zamku, to niezwykłe przeżycie i można tylko życzyć miłośnikom zegarków, że ta aktywność będzie regularnie powielana.
Kolorowy zamek. Twój artystyczny świat
W trakcie jubileuszowego dnia, na Dziedzińcu Zamku przygotowano ciekawą rodzinną zabawę. Na kartonach z konturami elewacji Zamku Królewskiego, za pomocą kolorowych kredek, można było przedstawić własną propozycję zmiany jej kolorystyki.
Wykłady zegarmistrza
Wykłady zegarmistrza
W wielkim namiocie Ogrodów Zamkowych, zlokalizowanym na Dziedzińcu Zamku, przez autora niniejszej notatki, wygłoszone zostały dwie tematyczne, związane z historią i budową zegara Zamku Królewskiego, prelekcje. Temat pierwszej z nich to: „Historia zegara Zamku Królewskiego i jego odbudowy przedstawiona na cechowych tablicach edukacyjnych”.
Wykłady zegarmistrza
Temat drugiej, to: „Sygnalizacja dźwiękowa na dzwonach, czy wskazania czasu na tarczach? Czytelność wskazań zegara Zamku Królewskiego w Warszawie.”
Niestety w trakcie jubileuszowego dnia nie zapełnił się przygotowany dla prelekcji namiot. Zostały one wygłoszone dla dość skromnego grona słuchaczy, a mimo to wzbudziły ciekawe dyskusje wśród zgromadzonych osób.
Można założyć, że przygotowane już prelekcje zostaną ponownie wygłoszone przy stosownych okazjach, a pewnie także pojawią się jako opracowania na stronie internetowej Cechu.
Konkurs wiedzy o zegarze i Zamku
Przygotowany przez Polskie Towarzystwo Zegarmistrzowskie konkurs wiedzy o zegarze Zamku Królewskiego i pomiarze czasu niestety nie odbył się. Powodem była mała frekwencja w założonym dla jego rozpoczęcia czasie. Technikalia są opanowane, materiały przygotowane. Możemy mieć tylko nadzieję, że sprzyjający czas dla realizacji tego konkursu nadejdzie niebawem!
Miłośnicy zegarów i rodzina ludwisarzy z Węgrowa w Zamku
Rodzina ludwisarzy z Węgrowa na Zamku Królewskim
Jubileusz zegara sprowadził do Zamku Królewskiego wielu miłośników zegarów z całej Polski. Na uroczystościach byli także obecni przedstawiciele rodziny Kruszewskich z Węgrowa – ludwisarzy, którzy w czynie społecznym wykonali dzwony zegara Zamku Królewskiego. Takie odwiedziny musiały oczywiście zaowocować specjalną wycieczką na wieżę Zamku Królewskiego i wysłuchaniem bicia dzwonów.
Informacje okolicznościowe po 19 lipca
Zamkowa tablica informacyjna
Dzięki konferencji prasowej i nagłośnieniu informacji o zegarowym jubileuszu, tak w telewizjach, radiach, prasie drukowanej, jak i internecie pojawiło się wiele informacji o tymże wydarzeniu. Możemy mieć tylko nadzieję, że temat zegara zamkowego i zegarów przestrzeni publicznej będzie się pojawiał w mediach regularnie, a królewski zegar – zegar Zamku Królewskiego w Warszawie będzie częstym impulsem do ich powstawania.
Jubileusz. Czy to już koniec obchodów?
Propagowanie wiedzy o zegarze Zamku Królewskiego w Warszawie i nasze, cechowe działania nie zakończyły się wraz z zakończeniem jubileuszowego dnia 19 lipca. Mamy zaplanowane dalsze aktywności, które mamy nadzieję, uda się zrealizować, a którymi zaskoczymy miłośników zegarów i zegarmistrzostwa w Warszawie i w Polsce.
Władysław Meller Cech Złotników, Zegarmistrzów, Optyków, Grawerów i Brązowników miasta stołecznego Warszawy
